این اثر، جانِ ‌کلام پانزده متخصص علوم اجتماعی، اندیشه سیاسی و حقوق بشر درباره چـالش‌های قـومی کشور و منبعی غنی برای پژوهش‌های مرتبط است و براین اساس، می‌تواند به ‌عنوان دست‌نامه‌ای مفید، راهنمای کنشگـران، سیاستمـداران و کارگزاران حـوزه قومیت باشد.

عمادالدین باقی، در مقدمه خود بر این کتاب می‌نویسد: چند سال پیش هم که آقـای‌‌‌اصغر زارع کهنمویی مـؤلف ارجمند کتاب پیش رو، کار گفتگو در این زمینه را آغاز کرد، هنوز فضای مساعدی برای ورود بدان نبود؛ امـا عقیده راسخ وی به حقـوق قومیتهـا که بار اتهامی از سوی شکاکان و یا مغرضان را هم نثار او میساخت، انگیزه‌ای بود برای انجام آن تا بدین فرجام رسیده است. بی‌شک از گفتگو نمیتوان انتظاری در اندازه کار پژوهشی داشت مگر پژوهش‌هایی که به سبک گفتگوها عرضه میشوند و نادرند؛ اما این مجموعه از تنوع و روانی لازم برای بهره‌بردن خواننده‌اش برخوردار است. در موضوع قومیت‌ها تاکنون چند اثر وزین علمی منتشر شده است اما آنها از منظری کلی و نظری به موضوع پرداخته‌اند؛ لیکن اهمیت درجه نخست این کتاب، به باور من، در اصل موضوع و ورود به آن از منظری عینی‌تر است که به عادی‌ساختن بحث در این زمینه و ترقیق فضای امنیتی یاری میرساند. هر گامی برای انتقال موضوع از حوزه امنیتی صرف به حوزه فرهنگی درخور استقبال و حمایت است و کتاب پیش رو یکی از این گام‌ها است.

مهم‌ترین سؤالات بنیادی قـومیت، در تمـام این گفتگوهایی چـالشی و پژوهشی، طرح شده و به فراخور پاسخ‌ها، پرسش‌های جدیدی نیز اضافه شده است. محور اکثر گفتگوها عبارت است از: ‌‌بستر تاریخی به‌وجودآمدن بحران قومی، وضعیت قومیت‌ها در دوران پهلوی، اندیشه برابری در اسلام و قانون اساسی، نگاه امام خمینی به حقوق اقوام، تحلیل دلایل و نگرانی‌های مخالفان حقوق قومیت‌ها، حقوق اقوام و مسأله امنیت ملی، نسبت منافع ملی و حقوق بشر، مصادیق حقوق قومیت‌ها، زبان‌‌مادری و چرایی و چگونگی اجرای آن، امکان یا عدم امکان تحقق حقوق قومیت‌ها، بررسی سیاست‌های قومی، تبیین راهکارها و درنهایت، تحلیل آینده بحران قومی در ایران.

پربیراه نیست اگر ادعا شود، اثـر حاضر، مواد خام ده‌ها مقاله علمی‌پژوهشی را برای دانشجویان تـاریخ معاصر، علوم سیاسـی، حقـوق بشر و جامعه‌شناسی فـراهم کـرده است. «برابری و رفع تبعیض» درواقع، فتح بـابی بـرای مباحث عمیق و پیچیده قـومیتی است که در قالب گفتگوهای بلند و پژوهشی با پانزده کارشناس برجسته سیاست، جامعه و قومیت سامان یافته است که عبارتند از: ‌‌۱.‌ آرش نراقی، استاد فلسفه دین در کالج موراوین امریکا؛ ۲. سعید معیدفر، استاد علوم اجتماعی دانشگاه تهران؛ ۳. کاووس سیدامامی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه‌‌‌‌‌‌امـام‌‌‌‌‌‌‌صادق؛ ‌ ‌۴.‌ سیدحیدر‌‌‌‌‌‌بیات، محقـق حـوزه علمیه قم؛ ۵‌. ‌ابراهیم حاجیانی، جـامعه‌شناس و مدیر پژوهش‌های فرهنگی مرکز تحقیقات‌‌‌‌استراتژیک؛ ۶. یونس‌نوربخش، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهـران؛   ۷.‌ حمیدرضا‌‌‌‌جلایی‌پور، استاد جـامعه‌شناسـی دانشگاه تهـران، ۸.‌ صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران؛ ۹. مجتبی مقصودی، استاد علوم سیاسی دانشگاه آزاد؛ ۱۰.‌ احمد رضایی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه مازندران؛ ‌۱۱. ‌سیدهاشم هدایتی، استاد بازنشسته مدیریت استراتژیک؛ ۱۲.‌‌‌‌‌جـلال‌‌‌جـلالی‌زاده، استاد فقه شافعـی دانشگاه تهران؛ ۱۳.‌ محمدعلی حیدری، پژوهشگر روابط بین‌الملل؛ ۱۴.‌ حسین گـودرزی، رییس مرکز پژوهش‌هـای اسلامی صدا‌‌‌‌‌و‌‌‌‌سیما؛ ۱۵.‌‌‌فرامـرز تقی‌لو، استاد علوم سیاسی دانشگاه تبریز.

زارع کهنمویی در بخشی از مقدمه بلند خود می‌نویسد: حقوق قومیتها چون تاکنون همواره در وادی لاادری، ابهام و انکار بوده، جای گفتگوهای بسیار دارد. باید درباره این حقوق نخستین بشری بسیار نوشت و بسیار سخن گفت تا هراس جامعه ایرانی که سالهای سال بلندگوهـای پان‌‌ایرانیسم در گوشهگـوشه آن مشغول بودند، فرو بریزد. برای تحقق حقوق قومیتها، تنها یک راه وجود دارد: گفتگو. باید برای اینکه انسان ایرانی کمتر رنج بکشد، گفتگو کنیم. باید برای اینکه ایران را همچنان «ایران» نگه داریم، گفتگو کنیم، باید برای تحقق حقوق حقه قومیت‌ها گفتگو کنیم. تنها راه نیل به آرامش پایا و توسعه پایدار، تحقق گونههای مختلف حقوق انسان ایرانی اعم از ترک و فـارس و عرب و بلوچ و لـر و کرد و ترکمن و قشقایی و… است. حقوق قومیتها، نخستین نتِ سمفونی آرامشبخش ایران است. بدون پذیرش و تحقق حقوق فردی و جمعی قومیتها، اندیشیدن برای توسعه، بیهودهترین کار ممکن است.

«اصغر زارع کهنمویی»، روزنامه‌نگار و پژوهشگر تابستان ۵۸ در روستای کهنمو متولد و بهمن ۸۵ از دانشگاه تهران در رشته تاریخ ‌و تمدن ملل اسلامی فارغ‌التحصیل شده است. نخستین کتاب زارع کهنمویی خرداد ۹۲ با عنوانِ «انقلاب اخلاقی، راهی به رهایی» با مقدمه سیدحسن خمینی منتشر شد. افزون بر «برابری و رفع تبعیض»، اثری دیگری از او با عنوان «پایان تک‌زبانی» به‌زودی منتشر می‌شود. اخیرا هیئت نظارت بر مطبوعات، پروانه انتشار ماهنامه «دیگری» را به صاحب‌امتیازی اصغر زارع کهنمویی صادر کرده است.

«برابری و رفع تبعیض» آبان ۹۴ در ۳۸۰ صفحه توسط انتشارات موغام منتشر شده و امکان تهیه آن از کتاب‌فروشی‌های معتبرِ تهران، تبریز و برخی شهرهای بزرگ وجود دارد.